Ani Bebek Ölümü Sendromuna Karşı Alabileceğiniz Önlemler

SIDS Riskini Azaltın

1. Bebeğinizi uyurken sırt üstü yatırın.

2. Bebeğinizin üstünü örtmeyin onun yerine uyku tulumunu tercih edin.

3. Uygun bir uyku ortamı için gerekli olan koşulları sağlayın.

4. Bebeğinizle aynı odada uyuyun ama aynı yatakta değil.

5. Uyku sırasında bebeğinize emzik verebilirsiniz.

6. Mümkünse bebeğinizi emzirin.

7. Hamilelik boyunca ve doğum sonrasında sigara içmeyin ve içirtmeyin.

1. Bebeğinizi uyurken sırt üstü yatırın

Alabileceğiniz en önemli ve etkili önlem bebeğinizi uyurken sırt üstü yatırmaktır. Bilimsel araştırmalar, karın üstü uyuyan bebeklerde ABÖS riskinin iki katına çıktığını göstermiştir.

Eğer bebek karın üstü uyuyorsa bebeğin yüzü ve yattığı yer arasında karbondioksit (CO2) oluşur ve bebek bu tehlikeli gazı solumaya başlar. Kandaki CO2 seviyesi tehlikeli olabilecek kadar yükselince çoğu bebek neyse ki kendiliğinden uyanır. Ama maalesef hepsi değil! Özellikle beyin sapında anomali olan bebekler kendiliğinden uyanamayabilirler.

Bebeğiniz uyanıkken ve gözetiminiz altındayken elbette onu karın üstü yatırabilirsiniz. Bu sayede bebeğinizin boyun ve sırt kaslarını güçlendirmesini teşvik etmiş olursunuz.

Yan yatış pozisyonunda bebeklerin yüz üstü dönebilme riski vardır ve bu yüzden önerilmemektedir. Yine de bebeğinizi yan yatırmak isterseniz bebeğinizin yüz üstü dönemeyeceğinden emin olun. Örneğin altta kalan kolunu öne getirmeye dikkat edin.  

Bebeği sırt üstü yatırmaktaki anne ve babaların yaşadığı çekincelerden biri de bebeğin kusma anında nefes borusuna kusmuk kaçırabilme ihtimalidir. Araştırmalar sayesinde sırt üstü yatan bebeklerin kusma anında nefes borusuna bir şey kaçırabileceklerine dair duyulan korkunun yersiz olduğu tespit edilmiştir. Çünkü yapısal olarak nefes borusu yemek borusunun önündedir ve bu yüzden karın üstü uyuma pozisyonunda bebek kusmuğunun nefes borusuna kaçma tehlikesi daha büyüktür.

5. ile 6. aylar arasında bebeğiniz kendiliğinden dönmeye başlar. Bu aylarda ABÖS riski düşüktür. 6. aydan sonra bebekler uykularında yüzükoyun dönseler bile kendiliğinden yine sırtüstü pozisyona geri dönebilirler.

 

Sağlık politikası kapsamında Almanya’da 1991’den beri uygulanan kampanyalar aracılığıyla ailelere bebeklerini uyku sırasında sırt üstü yatırmaları tavsiye edilmiştir. Bu sayede ABÖS sıklığı ciddi boyutta azalmıştır (1991 senesinde 1285 olan ABÖS vakası, 2002 senesinde 367’ye düşmüştür).  

2. Bebeğinizin üstünü örtmeyin onun yerine uyku tulumunu tercih edin!

Bebeğinizin üstünü battaniye ya da yorgan ile örtmek yerine uyku tulumunu tercih etmelisiniz. Böylece bebeğinizin başının örtü altında kalarak nefessiz kalma riskini de engellemiş olursunuz.

Uyku tulumu alırken, tulumun boyun kısmının bebeğinizin kafasından büyük olmamasına dikkat edin. Yoksa kafası boyun kısmından tulumun içine doğru kayabilir. Uyku tulumunun ayak kısmı bebeğinizin ayaklarının bitiği yerden itibaren 10-15 cm. kadar uzun olmalıdır. Bu bebeğinizin ayaklarını rahatça hareket ettirebilmesi açısından önemlidir.

Eğer yine de battaniye vb. kullanılacaksa, bunların ince olmasına ve yatağın kenarlarına sıkıştırılmasına dikkat etmelisiniz. Bir de bebeğinizi sadece göğüs kısmına kadar örtmelisiniz. Bunlara ek olarak bebeğinizin ayaklarının karyolasının bittiği yere değmesine özen göstererek bebeğinizin örtünün altına kayma ihtimalini kontrol etmiş olursunuz.

3. Uygun bir uyku ortamı için gerekli olan koşulları sağlayın!

Bebek odası sıcaklığı: Uyku sırasındaki ideal sıcaklık 18 derecedir. Çok sıcak bir uyku odası ABÖS için tetikleyici bir risk faktörüdür. Bebeğinizin aşırı sıcakladığını terlediğinde, saçları nemlendiğinde, hızlı nefes alıp vermeye başladığında ya da sıcağa bağlı olarak isilik çıkardığında fark edersiniz. Bebeğinizin ensesine ya da alnına dokunarak onun sıcak mı yoksa soğuk mu olduğunu anlayabilirsiniz. Bebekler ısıyı başlarından düzenledikleri için uykuda kafalarına şapka giydirilmemesi gerekmektedir.

Bebek yatağı: Yatak döşeğinin düz ve sert; kullanılan çarşafın gergin ve lastikli olması gerekir. İlk 1 yıl boyunca uyku yastığı kullanılmamalıdır. Bebek yatağında kumaştan yapılmış veya büyük pelüş oyuncaklar olmamalıdır. Bebeğin sırtının altına kuzu postu vb. gibi yumuşak örtüler serilmemelidir. İlk 6 ay karyolasının etrafında koruma amaçlı yan örtüler olmamalıdır.

4. Bebeğinizle aynı odada uyuyun ama aynı yatakta değil!

En az ilk 6 ay boyunca bebeğinizin yatağı kendi yatağınızın yanında olmalı. Böylece uyku sırasında bebeğinizin hareketlerine karşı daha duyarlı olabilirsiniz. Ayrıca ebeveynlerin düzenli nefes alıp-verme sesleri bebeğin solunum regülasyonunu da olumlu etkiler.

Bazı aileler gece uykusunda bebeklerini yataklarına almayı tercih edebilirler. Özellikle emziren anneler için aynı yatakta uyumak onlar için büyük bir rahatlık sağlayabilir ve bu durum bebeğin kendini güvende hissetmesi açısından da pozitiftir. Buna rağmen en son araştırmalar bebeğin ailesiyle aynı yatakta uyuma durumunda ABÖS riskinin yükseldiğini göstermiştir.

Özellikle 3 ayın altındaki bebeklerin ebeveynleriyle aynı yatakta uyumasının (Co-Sleeping) ABÖS riskini 5 kat arttırdığı saptanmıştır.

5. Uyku sırasında bebeğinize emzik verebilirsiniz!

Ağzında emzikle uyuyan bebeklerin ABÖS riskinin %90 oranında azaldığı yapılan araştırmalar sonucundan bulunmuştur. Emziğin uyku sırasında nefessiz kalmayı engellediği tahmin edilmektedir.

6. Mümkünse bebeğinizi emzirin!

Bazı bilimsel çalışmalar anne sütüyle beslenen bebeklerde ABÖS riskinin düştüğünü tespit etmiştir. Yine de belirtmekte fayda var ki, bütün çalışmalar aynı sonuca ulaşamamıştır.

Uzmanlar anne sütüyle beslenen bebeklerin daha kolay ve sık uyandığını göstermişlerdir. Böylece zor uyanmaya bağlı olarak yaşanabilecek nefessiz kalma durumu bu bebeklerde daha ender olarak görülür.

7. Hamilelik boyunca ve doğum sonrasında sigara içmeyin ve içirtmeyin!

Hamilelikte ve doğum sonrasında içilen her sigarayla ABÖS riskinin arttığı ispatlanmıştır.

Hamilelikte sigara tüketimi anne rahmindeki bebeğin maruz kaldığı karbondioksit (CO2) miktarını yükseltir. Günde 3 sigara bile CO2 miktarın yükselmesi için yeterlidir. Özellikle bebeğin uyuduğu odada kesinlikle sigara içilmemeli!

Ayrıca hamilelik boyunca sigara içen annelerin bebeklerinin düşük doğum kilosuyla dünyaya geldikleri ve hamilelikteki sigara tüketiminin erken doğumu tetikleyen bir risk faktörü olduğu da bilimsel çalışmalar sayesinde bilinmektedir.

Özetle ABÖS’ü önlemede etkili “3-S-Kuralı”na dikkat edilmeli:

Sırtüstü uykuya yatırma – Sigarasız bir anne ve ev – Sağlıklı ve uygun uyku ortamını yaratma.

Not: Bu öneriler kaynakçada belirtilen uluslararası bilimsel çalışmalara dayanılarak derlenmiştir. Uygulamada ne yapacağınızın kararını doktorunuza da danışarak ancak siz verebilirsiniz. Bu yazıdaki amaç sadece Almanya'da ve Amerika'da savunulan önerileri paylaşmaktır.  

Kaynakça:

Babyhilfe (2005). Sicherer Babyschlaf - Prävention des plötzlichen Säuglingstodes in Deutschland.

Die Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung (BZgA): http://www.kindergesundheit-info.de/themen/risiken-vorbeugen/ploetzlicher-kindstod-sids/vorbeugung-kindstod/

Gemeinsamen Elterninitiative Plötzlicher Säuglingstod (GEPS): http://www.sids.de/cms/front_content.php?path=Der-Ploetzliche-Saeuglingstod/Das-Risiko-senken/

Hawkes, N. (2013). Sharing a bed with your baby increases the risk of sudden infant death syndrome. UK study shows. British Medical Journal, 346: 1-2.

Shah, T. et al. (2006). Sudden Infant Death Syndrome and Reported Maternal Smoking During Pregnancy. American Journal of Public Health, 96 (10): 1757-1759.

Sprott, T.J. (2004). Cot Death-Cause and Prevention. Experiences in New Zealand 1995–2004. Journal of Nutritional & Environmental Medicine, 14 (3): 221-232.

Trachtenberg F.L. et al. (2012). Risk Factor Changes for Sudden Infant Death Syndrome After Initiation of Back-to-Sleep Campaign. Pediatrics, 129: 630-638.